Bu yılın Şubat ayı, Hint Okyanusu’ndaki artan bir Rus deniz faaliyeti ile ön plana çıktı. Baltık ve Karadeniz filolarından alınan Rus deniz görev grupları, biri İran ile ikili olarak diğeri ise Pakistan’ın öncülüğünde çok taraflı olarak gerçekleştirilen ‘AMAN 2021’ deniz askeri tatbikatlarında yer aldı. Rusya’nın bölgedeki askeri varlığı, ABD ve Çin gibi diğer küresel güçlere alternatif bir etki kaynağı olarak kendini göstermeyi amaçladığı için yakında kalıcı bir deniz ikmal tesisini içerecektir.

Moskova, herhangi bir Hint Okyanusu bölgesel stratejisini kamuya açık bir şekilde paylaşmadı, ancak temel doktrinsel belgelerin analizi bazı ipuçları sağlıyor. Ne Rusya’nın 2013 Dış Politika Kavramı belgesi ne de 2015 Ulusal Güvenlik Stratejisi bir bütün olarak Hint Okyanusu’ndan bahsetmiyor; bunun yerine Güney Asya, Afrika ve Orta Doğu gibi bölgedeki ve çevresindeki belirli bölgelere odaklanıyor.

Belki de bölgesel bir stratejinin en iyi göstergesi, Hint Okyanusu’nu deniz alanındaki altı öncelikli bölgeden biri olarak tanımlayan 2015 Denizcilik Doktrini’nde bulunabilir (Atlantik, Arktik, Pasifik, Hazar ve Antarktika ile birlikte). Belgede aşağıdaki hedefler sıralanmaktadır: Hindistan ile ilişkilerin güçlendirilmesi; Rusya’nın bölgedeki ticari ve diğer denizcilik faaliyetlerinin yoğunlaştırılması; ve hazır bir deniz varlığı ve bölgesel devletlerle iyi ilişkiler yoluyla deniz güvenliğini sağlamak. Bu bağlamda, Rusya’nın bölgeye artan ilgisi, dünyanın stratejik olarak önemli bir bölümünde uzun vadeli bir varlığı güvence altına alma düşüncesi etrafında şekilleniyor gibi görünmektedir.

Tarihsel olarak Moskova, Güney Asya’da Hindistan ile ayrıcalıklı bir stratejik ortaklığı sürdürmeye, Sri Lanka ile yakın bağlara ve daha yakın zamanda Pakistan ile stratejik bağları derinleştirmeye odaklanan açık bir strateji izledi (her ne kadar bu, Hindistan ile bir sürtüşme sebebi olsa da). Rusya’nın Güney Asya’nın ötesindeki Hint Okyanusu bölgesiyle uzun vadeli stratejik angajmanı şu anda üç temel boyuta sahip:

• Jeopolitik: Bölgede ortaklara sahip olarak, Hint Okyanusu ile coğrafi bağlantıları olan ağlar aracılığıyla etkileşime girerek ve ABD ve Çin gibi diğer büyük aktörlerin rolüne itiraz ederek nüfuzunu genişletmek.
• Askeri-Stratejik: Organize suç, korsanlık, bölgesel terörizm ve içteki ayrılıkçı muhalefetlerle mücadelede bölgesel ortaklara yardım, bölgesel savunma bağlarının güçlendirilmesi ve güç projeksiyonu da dahil olmak üzere asimetrik güvenlik tehditleriyle mücadele.
• Ekonomik: Hint Okyanusu’nda ve Afrika’da ekonomik çıkarların arttırılması.

Rusya’nın Hint Okyanusu’ndaki ekonomik çıkarları, balıkçılık gibi deniz kaynaklarının kullanımından ulusal kaynak sektörünü (madencilik, petrol ve gaz ve nükleer sanayi) desteklemeye kadar uzanmaktadır. Moskova, eski SSCB’ye bağımlı olan Hindistan, Etiyopya, Madagaskar, Mozambik, Seyşeller ve Sudan gibi ülkelerle Pakistan ve Güney Afrika gibi yeni ortaklar ile kapsamlı ekonomik katılım da dahil olmak üzere bölge genelindeki varlığını güvence altına almaya hevesli.

2019’da, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın küresel ekonomik katılımını genişletmenin bir parçası olarak 2025 yılına kadar Afrika ülkeleriyle ticareti iki katına çıkarmayı planladığını açıkladı. Moskova, ticaret imtiyazları, ayrıcalıklı erişim hakları ve güvenlik imtiyazları karşılığında Sovyet/Sovyet sonrası yardımlarının eski alıcılarının ödenmemiş yükümlülüklerini siliyor.

Moskova’nın Afrika’daki artan ekonomik çıkarları, aynı zamanda, şu anda “önemli alanlar (bölgeler)” olarak görülen Afrika’nın doğu ve batı kıyıları da dahil olmak üzere deniz iletişim hatlarındaki çıkarlarını da artırıyor.

Batı Hint Okyanusu bölgesindeki Rus askeri ve paramiliter faaliyetleri şunları içermektedir:

• Aden Körfezi’nde korsanlıkla mücadele devriyeleri / Afrika Boynuzu (2009’dan beri)
• Aden Körfezi / Arap Denizi’ndeki kapsamlı hidrografik araştırma operasyonları ve istihbarat toplama gibi özel deniz operasyonları
• Ümit Burnu açıklarında Çin ve Güney Afrika ile MOSI deniz tatbikatı (2019)
• Umman Körfezi’nde Çin ve İran (2019) ve İran (2021) ile deniz tatbikatı ‘Maritime Security Belt’
• Madagaskar, Mozambik, Umman, Seyşeller, Güney Afrika, Sudan gibi ülkelerde düzenli liman uğrakları
• Güney Afrika’da hava operasyonları (Tu-160 Blackjack bombardıman uçağı görev grubu) (2019)

Rusya, 2017’den beri Mısır, Orta Afrika Cumhuriyeti, Etiyopya, Madagaskar, Mozambik ve Sudan da dahil olmak üzere bölgedeki birçok devletle ikili savunma veya denizcilik anlaşmaları imzaladı. Bazı ülkeler (Madagaskar, Mozambik ve Sudan) Rus Donanması’na liman erişim hakları verirken, diğerleri (Mısır, Orta Afrika Cumhuriyeti, Madagaskar, Mozambik ve Sudan) Rus Hava Kuvvetlerinin hava sahasını kullanmasına izin verdi.

Bir rapora göre Rusya; Mısır, Orta Afrika Cumhuriyeti, Eritre, Madagaskar ve Mozambik’te askeri üsler kurmaya çalıştı. Moskova ayrıca geçen yıl Kasım ayında Sudan’da yeni bir deniz askeri üssü kurmak için 25 yıllık bir anlaşma yaptı. Buna ek olarak, Madagaskar, Mozambik ve Sudan da dahil olmak üzere birçok Afrika ülkesine Rus paralı askerler konuşlandırıldı.

The Interpreter