Enerji kaynakları, siyasi ayrımlar, bölgesel gücü sağlama ve daha pek çok sebepten dolayı birçok bölge olası çatışma bölgesi olarak görülüyor.

Yıllardır süregelen gücü elinde tutma isteği ve taraflar arasında yaşanan anlaşmazlıklar, pek çok bölgeyi çatışma bölgesi/olası çatışma bölgesi olarak kategorize ediyor.

Bu yazımızda, Asya’dan Afrika’ya 2021 yılında çatışmaların çıkması muhtemel bölgeleri sizler için derledik.

Afganistan:

Şubat 2020’de Doha’da ABD-Taliban barış antlaşması imzalandı. ABD’nin anlaşma gereği Mayıs 2021’e kadar Afganistan’dan askerlerini tamamen çekmesi gerekiyor.

Ancak, Pentagon’dan yapılan son açıklamada ‘Taliban’ın vaatlerini yerine getirmediği ve Afgan halkı ile güvenlik görevlilerine yönelik saldırılarını kesmediği’ gerekçesiyle, asker çekme durumunun şartlara bağlı olacağı bildirildi.

Etiyopya:

Etiyopya, siyasi ve etnik gruplar arasındaki ayrışmanın büyümesiyle iç savaş riskiyle karşı karşıya kaldı. 4 Kasım 2020’de Etiyopya’nın Tigray eyaletini yöneten Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) ile merkezi hükümete bağlı güçler arasında çatışmalar başladı.

Çatışmalar neticesinde siviller de dahil olmak üzere binlerce insan hayatını kaybetti; 1 milyonu aşkın kişi ülke içinde zorla yerinden edilirken, yaklaşık 50.000 kişi Sudan’a göç etti.

Yemen:

Siyasi istikrarsızlığın uzun bir süredir hüküm sürdüğü Yemen’de, İran destekli Husiler ile hükümete bağlı güçler arasında çatışmalar yaşanıyor.

Dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alan Yemen’de iç savaş nedeniyle büyüyen insani kriz de korkunç boyutlara ulaştı. BM raporlarına göre, Yemen’de yaklaşık 30 milyonluk nüfusun yüzde 80’inin insani yardıma ihtiyacı var.

Ukrayna:

2014’te Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesi ile birlikte, Ukrayna’nın doğusundaki Donbass bölgesinde bulunan Rusya yanlısı ayrılıkçılarla Ukrayna güçleri arasında yaşanan savaş Ukrayna topraklarını istikrarsızlaşmasına sebep oldu.

Minsk Anlaşması bağlamında gerçekleştirilen Üçlü Temas Grubu toplantıları sonrasında 27 Temmuz 2020’den itibaren Donbass’ta ateşkes ilan edilmiş olsa da, bugün ateşkes ihlalleri devam etmekte ve bölge istikrarsızlığını sürdürmektedir.

Somali:

Somali’de terör örgütü El Kaide bağlantılı Eş-Şebab’a karşı mücadele 15. yılına giriyor. Eş-Şebab terör örgütü, Somali’nin orta ve güney bölgelerinin büyük bölümünde kontrol sahibi. Örgüt düzenli aralıklarla Somali’de güvenlik güçlerini ve yerleşim yerlerini hedef alan saldırılar düzenliyor.

Trump yönetiminin Aralık 2020’de aldığı karar doğrultusunda, Ocak 2021 itibariyle bölgedeki ABD askerlerinin tamamen çekildiği duyuruldu. Bu durumun Eş-Şebab’ın bölgedeki etkisini arttırması muhtemel görünüyor.

Keşmir:

1947’de İngiltere’nin sömürge olarak yönettiği Hindistan’dan çekilmesinden günümüze kadar Hindistan ve Pakistan arasında problemli bir bölge olan ve nüfusunun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Keşmir’in özel statüsü 2019 yılında Hindistan tarafından iptal edildi ve bu bölge merkezi hükümete bağlı hale geldi.

Bu adım iki ülke arasında tansiyonların iyice yükselmesine sebep oldu. 2020 yılında, Hint güvenlik güçleriyle çıkan çatışmalarda 474 kişi hayatını kaybetti. Hindistan’ın bölgede 900 bin asker konuşlandırdığı ve bölgenin demografik düzenini değiştirmeye yönelik eylemlerde bulunduğu ifade ediliyor.

Libya:

19-23 Ekim 2020 tarihlerinde İsviçre’de gerçekleştirilen 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarında, BM’nin girişimleriyle Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ve Hafter güçleri arasında ateşkes antlaşması imzalandı.

Buna göre, her iki tarafın da 3 ay içerisinde askerlerini sahadan çekmesi ve yabancı savaşçıların ülkeyi terk etmesi gerekiyordu. Ancak, Hafter milislerinin paralı askerleri geri çekmediği ve ateşkes kurallarını uygulamadığı aktarılıyor. 23 Ocak’ta 3 aylık geri çekilme süresi dolmuş olmasına rağmen, bölgede Wagner grubuna ait paralı askerlerin halen varlık gösterdiği ifade ediliyor.

Güney Çin Denizi:

Son dönemde Çin’in artan askeri manevraları ve bölgede kendine ait tartışmasız bir egemenlik iddia etmesi üzerine Güney Çin Denizi, bölge ülkeleri ve özellikle ABD-Çin arasındaki gerilimi iyice tırmandıran bir bölge olarak ön plana çıktı. Güney Çin Denizi’nde Vietnam, Malezya, Tayvan, Brunei ve Filipinler gibi ülkeler hak iddia ediyor. Çin ise bölgede askeri üs haline getirdiği yapay adacıklar oluşturmaya devam ediyor.

ABD’nin USS Theodore Roosevelt uçak gemisini 23 Ocak’ta diğer savaş gemileri ve uçakları ile beraber Güney Çin Denizi’ne göndermesinin yanısıra, Birleşik Krallık’ın en büyük uçak gemisi HMS Queen Elizabeth’i, ABD ve Japonya ile beraber Pasifik’te Çin’e karşı askeri tatbikatlara katılmak üzere bölgeye göndereceğini açıklaması Güney Çin Denizi’nde suların daha fazla ısınacağının bir göstergesi olabilir.

Sahel:

Afrika’da Senegal, Moritanya, Mali, Burkina Faso, Nijer, Nijerya, Çad, Sudan ve Eritre ülkelerinin oluşturduğu Sahel bölgesini saran kriz, etnik gruplar arası şiddetin artması ve radikal terör örgütlerinin etkilerinin artmasıyla daha da kötüleşmeye devam ediyor. 2020, krizin başladığı 2012 yılından bu yana, radikal terörist grupların Kuzey Mali’yi geçip bölgeyi uzun süreli istikrarsızlığa sürüklediği en ölümcül yıl oldu. Hükümet yetkilileri, militanlara kaybedilen kırsal alanları geri alamadı. Bölgede El Kaide ve DEAŞ terör örgütlerinin saldırı ve eylemleri 2021’de de devam ediyor. 2 Ocak 2021’de Nijer’in Mali sınırı yakınlarındaki Tchombangou ve Zaroumdareye köylerine yapılan saldırıda en az 100 sivil hayatını kaybetti.

El Kaide ve DEAŞ’ın yanı sıra Boko Haram terör örgütü de bu bölgelerde sık sık terör saldırıları düzenliyor.

Doğu Akdeniz:

2009’da bölgede keşfedilen gaz rezervlerinin ardından dikkatleri üzerine toplayan Doğu Akdeniz bölgesi, kıyıdaş ülkelerin deniz sınırlarının belirlenememesi nedeniyle tansiyonun yükseldiği ve son dönemde en çok gündeme gelen bölgeler arasında. Hem Türkiye’nin hem de Fransa, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin sıkça askeri tatbikatlar düzenlediği Doğu Akdeniz’de belirlenecek deniz sınırları aynı zamanda bölgedeki enerji kaynaklarının nasıl paylaşılacağını da belirleyecek.

Türkiye, Doğu Akdeniz’deki haklarına sahip çıkacağını her fırsatta dile getirirken, Yunanistan bölgede uluslararası hukuka uygun olmayan ve Türkiye’nin egemenlik haklarını hiçe sayan iddialarıyla gerilimi tırmandırıyor.

Çatışma ve Potansiyel Risk Bölgeleri (2021)

Emine Yıldırım (@emineyildirimx)